ĆWICZENIE GŁOSEK SZUMIĄCYCH
DLA DZIECI ĆWICZĄCYCH GŁOSKI SZUMIĄCE : [sz], [ż/rz], [cz], [dż]
Proszę wybierać ćwiczenia z etapu, na którym aktualnie jest Państwa dziecko w terapii lub w rozwoju mowy.
Zgodnie z artykulacyjnymi normami rozwojowymi, głoski te pojawiają się w wieku pięciu lat, czasem nawet wcześniej. Jednakże u wielu dzieci sześcioletnich i siedmioletnich brak jest jeszcze prawidłowej realizacji tych głosek. Powodem trudności z wymową często jest niższa sprawność języka, który ma problemy z pionowym ruchem w części przedniej. Niekiedy jednak, przyczyny są bardziej skomplikowane.
Podczas wymawiania tych głosek wargi układamy w „okienko” (zęby zbliżone w naturalnym zgryzie), a język unosimy w górę.
Ćwiczenia NARZĄDÓW MOWY
(większości dzieci pomaga obserwacja w lustrze i pomoc osoby dorosłej, która ćwiczy razem z nim):
Ćwiczenia języka:
- Żucie brzegów języka, zębami trzonowymi, w celu rozciągania całej jego powierzchni.
- Koniki - kląskanie językiem - naśladowanie odgłosu konia uderzającego kopytami o bruk
(jeśli dziecko nie potrafi - zaczynamy od mlaskania).
Podczas tych ćwiczeń usta są otwarte, a żuchwa stabilna - można trzymać brodę palcem, by nie „oszukiwała”:
- Wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej i cofanie do jamy ustnej.
- „Mycie zębów językiem” oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie.
- „Liczenie ząbków” dotykanie czubkiem języka po kolei górnych zębów po wewnętrznej stronie.
- „Zaczarowany język” przytrzymanie przez kilka sekund czubka ”szerokiego” języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach.
- „Krasnoludek zagląda do gardła” - cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim – zabawa.
- „Mycie sufitu w buzi/ mycie podłogi w buzi” na zmianę czubkiem języka
- Zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. miodu, kawałka rozmiękczonej czekolady, kawałeczka chrupki itp.
- Ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka, musującej witaminy C, opłatka lub naśladowanie ssania pożywienia.
- Wydmuchiwanie powietrza przez język zwinięty w tzw. rynienkę boki języka przylegają do górnych dziąseł (zjedzenie wcześniej miętowego cukierka sprzyja intensywniejszemu odczuciu przepływu powietrza przez środek języka).
- Śpiewanie znanych melodii na sylabach: la, lo, le, lu, ly.
Ćwiczenia warg:
- Cmokanie ustami naśladowanie posyłania całusków (wargi mocno wysunięte do przodu).
- Wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu w kształcie ryjka świnki.
- Wydawanie odgłosów (z „intensywną pracą” warg – wargi wysuwają się do przodu podczas wymowy głoski [u]):
krowy - mu, mu,
kukułki - kuku, kuku,
sowy - hu, hu,
psa - hau, hau,
rybki - plum, plum,
pukania - puku, puku,
uderzania - buch, buch,
chodzenia - tupu, tupu.
Wymawianie tych odgłosów na zmianę z he he np. mu mu/he he
- „Rybka” wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemienne ich otwieranie i zamykanie - naśladowanie „pyszczka” ryby.
- „Dziobek-uśmiech” układanie warg na zmianę w kształt dziobka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.
- Gra na trąbce z szerokim ustnikiem, flecie, harmonijce ustnej.
sza szo szu sze szy
ża żo żu że ży
cza czo czu cze czy
dża dżo dżu dże dży
asza oszo uszu esze yszy
aża ożo użu eże yży
acza oczo uczu ecze yczy
adża odżo udżu edże ydży
asz osz usz esz ysz
acz ocz ucz ecz ycz
Śpiewanie sylab na różne melodie np. Wlazł kotek na płotek.
Ćwiczenie różnicowania głosek szumiących/syczących
(po opanowaniu głosek szumiących w sylabach i jeśli dziecko prawidłowo wymawia głoski syczące)
https://domologo.pl/logopedia/cwiczenia/cwiczenia-artykulacyjne/cwiczenie-kinestezji-artykulacyjnej/
(Podczas ćwiczeń zwracamy uwagę na wymowę ćwiczonej głoski, wymawiamy powoli i starannie. Ćwicząc wymowę rozmawiamy z dzieckiem na temat znaczenia poszczególnych słów)
w nagłosie:
sza sza - fa sza - chy
szo szo - p szo - pa
szu szu - ka szu - mi
sze sze -f sze - lki
szy szy - ja szy - ba
szafa, szachy, szalik, szabla, szachownica, szajka, szal, szalik, szakal, szatnia, szałwia, szampon, szarak, szaro, szopa, szopa, szok, szoruje, szuka, szumi, szura, szufelka, szuflada, szef, szelki, szeroki, Szymon, szyja, szyba, szybko itp.
ża ża - l ża - ba
żo żo - na żo - łądek
żu żu - k żó - łty
że rze - ka rze - mień
ży ży - to ży - ła
żal, żak, żuk, żaba, żarówka, żakiet, żabot, żagiel, żarłok, żądło, żona, żołądek, żonkil, żołędzie, żółty, żuraw, żółtko, rzeka, rzemień, żeton, żelatyna, żebro, żerować, rzeka, żyła, żyrafa, żyletka, żyto, żyrandol, żywopłot itp.
cza cza – pla cza - jnik
czo czo – ło czo – łg
czu czu – bek czu – wa
cze cze – ka cze – mu
czy czy – je czy – ta
czad, czapka, czapla, czoło, czołowy, czołg, czubek, czubaty, czuwa, czujny, czuły, czółno, czeka, czemu, czekolada, czeladnik, czerwony, czereśnie, czepek, czeremcha, czyn, czynić, czyta, czyje, czyta, czytelnia, czytelnik, czytelnia itp.
dżu dżu – ma dżu-do
dże dże – m dże - ntelmen
dżuma, dżudo, dżungla, dżudoka, dżem, dżemowy, dżentelmen, dżokej, dżokejka, dżdżownica
w śródgłosie:
ka-sza, pa - sza
kasza, pasza, Masza, grusza, klisza, kosze, proszę, muszę, kalosze, bambosze, nosze, uszy, prószy, puszek, kaszel, maszyna, muszelka, kwiatuszek, leniuszek, koszula, koszyk, koszykówka, kiszenie, kiszonka, pyszałek, ptaszek itp.
mo - rze , pla - ża
morze, plaża, burza, duży, boży, kurzy, kałuża, leży, leżak, marzenie, korzenie, ważenie gaża, węże, orzech, orzeł, pierze, pierzyna, podwórze, porządek, twarze, orzechowy, chorzy, warzywa, urząd, talerzyk, kołnierzyk itp.
le – czy, mu - czy
leczy, meczy, beczy, muczy, liczy, łuczywo, płacze, kwacze, oczy, boczek, loczek, pączek, bączek, maczek, wnuczek, byczek, uczy, uczynek, haczyk, uczeń, uczelnia, uczynny, nauczanie, itp.
w wygłosie:
my – sz, ko - sz
mysz, tusz, plusz, kosz, koklusz, kapelusz, kalosz, klosz, lemiesz, bambosz, Miłosz, Mateusz, Mariusz, Łukasz, Amadeusz, Tadeusz, Tomasz, lekarz, młynarz itp.
me-cz le - cz
mecz, lecz, miecz, mlecz, klucz, klacz, płacz, puchacz, policz, bicz, kołacz, palacz, badacz, biegacz, bogacz, brodacz, drapacz, włamywacz itp.
Wyrazy trudniejsze:
(głoski szumiące przed spółgłoską)
szkoła, szkło, szkatułka, sztuka, sztandar, szmata, szminka, szmer, szlak, poduszka, puszka, gruszka, placuszki, racuszki , żwir, żmija, żleb, żbik, czkawka, człowiek, czworo, czkawka pączki, bączki, rączki, kubeczki, robaczki , grzmot, odjeżdża, miażdży, gwiżdże, jeżdżą, miażdżą, gwiżdżą itp.
(2 głoski szumiące w jednym wyrazie)
szaszłyk, szyszka, szyszak, życzliwość, życzenie, życzyć, rzecz, rzeczka, szczeka, szczęka, szczeżuja, szczygieł, szczegół, szczególny, szczęście, szczwany, czynsz, czyżyk, czajniczek, żużel, żuczek, rzecz, żywiczy, życzenie, pyszczek, paszcza, puszcza, puszczyk, koszyczek, oszczep, tłuszcz, leszcz, kleszcz, barszcz, żołnierz, szerszy, wyższy, szczeżuja itp.
Tor przeszkód utrwalanie głosek szumiących w ruchu
https://agnieszkakapron.pl/produkt/szereg-szumiacy-za-darmo/
Pomoce do ćwiczeń głosek szumiących w wyrazach:
Ćwiczenia głoski [sz] domino
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/domino-obrazkowe-z-gloska-sz-w-srodglosie/
Ćwiczenia głoski [sz] gra kółko i krzyżyk
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/logopedyczne-kolko-i-krzyzyk-gloska-sz/
Ćwiczenia głosek [sz] gra planszowa
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/gra-planszowa-z-gloska-sz/
Ćwiczenia głosek [sz] gra planszowa Ziemia
https://www.logopestka.pl/ziemia-gra-logopedyczna/
Czytanie uczestniczące z głoską [sz]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/zdania-z-obrazkami-gloska-sz-w-naglosie/
Ćwiczenia głoski [ż/rz] gra kółko i krzyżyk
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/logopedyczne-kolko-i-krzyzyk-gloska-z-rz/
Ćwiczenia głoski [ż/rz] bingo
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/bingo-z-kostkami-gloska-rz-z/
Ćwiczenia głosek [ż/rz] gra planszowa
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/gra-planszowa-z-gloska-z/
Ćwiczenia głoski [cz] zabawa typu PUS
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/zadanie-typu-pus-gloska-cz-srodglosie/
Ćwiczenia głoski [cz] gra planszowa
Ćwiczenia głoski [cz] zabawa słowna Tęcza
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/tecza-gloska-cz-w-srodglosie/
Ćwiczenia głosek [cz] gra planszowa
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/gra-planszowa-z-gloska-cz/
Ćwiczenia głosek szumiących w wyrazach z zabawą słowną (z myszką, żółwiem, czajnikiem, dżemem)
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/logopedyczne-zabawy-slowami/
szara myszka, szalik Szymka, szare kalosze, nasza szuflada, koszula Szymka, szerokie szyny, szeroki szal, żółta żaba, żółte żonkile, duża kałuża, plażowy leżak, potężne korzenie, obrażona koleżanka, pyszne warzywa, czytanka Czarka, czerwona czapka, czerwone czereśnie, czarne oczy, czapka dżokeja, warkocze Czesi, dżudoka dżentelmen, dżem dżudoki, dżuma w dżungli itp.
Trudniejsze:
Szkolna szatnia, szczególny szczygieł, czerwony barszcz, uroczy człowiek, szczególny kleszcz, pyszny szaszłyk, szkarłatna szminka, szersze szyny, szybszy szczygieł, szczęśliwa szczeżuja itp.
Pomoce do ćwiczeń głosek szumiących w 2 wyrazach
Ćwiczenia głoski [sz] (dzieciom, które jeszcze nie czytają, rodzic odczytuje a dziecko powtarza)
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/polaczenia-wyrazowe-z-gloska-sz-gra/
Różnicowanie głosek szumiących / syczących
w 2 wyrazach
smutny Szymek, stara szmata, sypialnia Żanety, zgubione żonkile, cukierki czekoladowe, dzwoni dżokej, stara dżungla, nasz syn, żółte cynie, szalik Sabiny, czekoladki cytrynowe, koszula Zenka, czarne cętki, czujny sen,
w jednym wyrazie (trudniejsze):
czasopismo, cząstka, czosnek, czas, czołgista, częsty, czysty, rzęsa, żelazko, żywica, szacunek, krzepiący, brzęczący, krzaczasty itp.
smycz, spychacz, spinacz, słuchacz, spawacz, skoczek, skrzat, smoczek, zeszyt, zaszyty, zszywka, znaczek, zaczepny, znaczenie, zgłoszony, zgrzyt, zrzęda, piszący, klaszczący, węszący, zagłuszony, zgłoszony, zadżumiony, stróż, masaż, itp.
szelest, szosa, szacowny, czerwiec, czarownica, dżokejski, dżentelmeński, oszust, oszustka, uczennica, oszust, oszustka, oszacowany itp.
suszarka, suszyć, susza, suszarnia, straszyć, straszny, speszony, speszona, skuszony, osuszyć, przestraszony, wiszący, piszący, malujący, ważący, dżdżysty itp.
Kasza dla ptaszków.
To olbrzymi grzyby.
Drzewo ma potężne korzenie.
Szymek ma szare kalosze.
Pod szafą mamy myszy.
To nasza szkoła.
To szkolna szatnia.
Mama szyje na maszynie.
W koszyku leżą warzywa.
Była duża burza.
W kałuży pływa żaba.
Na plaży leży leżak.
W budynku były szerokie poręcze.
To nasza szkoła, a to szkolna szatnia.
W szatni na wieszakach wiszą płaszcze, szaliki i czapki.
Mama szyje na maszynie koszulę dla Szymka.
W koszyku leżą pyszne warzywa: marchewka, pietruszka, buraki i szpinak .
Leszek był na rybach i złowił leszcze.
Strażacy przyjechali ugasić pożar.
Szymek jest strasznym leniuszkiem.
Pociąg odjeżdża i ładnie gwiżdże.
Dżdżownice lubią dżdżyste dni.
itp.
Pomoce do ćwiczeń głosek szumiących w zdaniach
Ćwiczenia [sz] z Maszą
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/zdania-z-gloska-sz-karta-pracy/
Ćwiczenia głoski [sz] z obrazkami
http://blog.mimowa.pl/index.php/2013/07/tojest/
Ćwiczenia głoski [sz] z łamigłówką logiczną
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/laczenie-cech-gloska-sz-w-zdaniach/
Materiał dodatkowy:
Materiał wyrazowy z głoską [sz]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/slowniczek-zajeciowy-gloska-sz/
Materiał wyrazowy z głoską [ż/rz]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/slowniczek-zajeciowy-gloska-z-2/
Materiał wyrazowy z głoską [cz]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/slowniczek-zajeciowy-gloska-cz/
Materiał wyrazowy z głoską [dż]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/slowniczek-zajeciowy-gloska-dz-2/
różnicowanie głosek [sz]/[s]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/roznicowanie-glosek/slowniczek-zajeciowy-roznicowanie-s-sz/
http://blog.mimowa.pl/index.php/2014/10/cwiczenie-na-za-mowienie-czesc-7-alicja-rominiecka-stec/ gra planszowa
różnicowanie głosek [cz]/[c]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/roznicowanie-glosek/slowniczek-zajeciowy-roznicowanie-c-cz/
różnicowanie głosek [ż/rz]/[z]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/roznicowanie-glosek/roznicowanie-z-z/
różnicowanie głosek [dż]/[dz]
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/roznicowanie-glosek/slowniczek-zajeciowy-roznicowanie-dz-dz/
https://domologo.pl/logopedia/wymowa/gloski-szumiace/wierszyki-z-gloska-sz-w-wyglosie/
https://loogomowa.pl/wierszyki-do-utrwalania-wymowy-glosek-szumiacych-sz-z-cz-dz/
Szara myszka [sz]
Szara myszka w szafie mieszka
A na imię ma Agnieszka.
Ma w szufladzie trzy koszule,
Kapelusze, szelki, sznurek. (…)
Żaba i żuk [cz]
Duża żaba nad kałużą
Napotkała żuka.
Żuk na nóżki buty włożył
I butkami puka.
Czary-mary [cz]
Czapla czarną ma czuprynę,
Kaczka wpadła w pajęczynę.
Puchacz włożył rękawiczki,
Pączki wpadły do doniczki. (…)
Dżokej [dż]
Dżokej ujeżdża konia.
Krzyczy do niego żona,
że odjeżdża daleko,
a nie wypite mleko,
czeka bułka drożdżowa. (…)
Szałas Szymka [sz]/[s]
Szałas Staszek wybudował
Do szałasu szop się schował.
Strasznie Staszek się wystraszył,
Gdy usłyszał te chałasy.
Koza i żmija [ż/rz]/[z]
Niedaleko koło brzozy,
Żmija zbliża się do kozy.
Zdąży koza umknąć w zboże,
Żmija złapać jej nie może.
Wilk i owce [cz]/[c]
Tam na łączce, obok beczki,
Wilczek czyha na owieczki.
Czyha czujny i milczący,
Czas dla owiec to męczący.
Dwaj dżokeje [dż]/[dz]
Dwaj dżokeje z Radzymina
Chodzą lub jeżdżą do kina.
Przejeżdżają most zwodzony,
Gdy w kościele dzwonią dzwony.
Źródło: ”Rymowanki – utrwalanki” D. Krupa wyd. Impuls
40-203 Katowice
Al. Roździeńskiego 88
przedszkole.67@gmail.com
+48 32 258 10 36 
